Rodzice często zastanawiają się, jak rozmawiać z nastolatkiem, który jest w fazie buntu lub przejawia inne problemy wychowawcze. Również młodzi ludzie mogą cierpieć z powodu depresji czy nerwicy, dlatego dobra komunikacja jest podstawą. Oto wskazówki, jak postępować, aby skłonić młodzież do otwarcia się przed nami.
Na dobrą relację z naszymi dziećmi pracujemy od chwili, gdy pojawiają się na świecie. Dajemy poczucie bezpieczeństwa, budujemy zaufanie i pokazujemy, jak ważna jest szczera i otwarta rozmowa. Każdy dzień to jednak kolejna szansa na poprawienie swoich błędów czy rozwiązanie problemów, które pojawiły się po drodze. Życie nie zawsze jest bowiem idealne. Bywa, że z różnych powodów kontakt ze starszymi dziećmi staje się utrudniony lub stanowi dla nas nie lada wyzwanie. Możemy to jednak zmienić.
Bycie rodzicem pełne jest wyzwań. Do tego dochodzą liczne obowiązki domowe, zobowiązania zawodowe i oczekiwania społeczne, którym chcemy sprostać. Czasami gubimy się w tym wszystkim, poświęcając naszą uwagę rzeczom, które wcale nie są tak istotne, jak nam się początkowo wydawało. Warto więc ustawić porządnie swoje priorytety i trzymać się tego. Rodzina jest najważniejsza i zawsze powinna być stawiana przez nas na pierwszym miejscu.
Dlaczego tak trudno być nastolatkiem?
Dawniej nikt nie przejmował się tym, dlaczego nastolatki zachowują się tak, jak się zachowują. Wszystko zrzucano na błędy wychowawcze lub zaburzenia emocjonalne samych dzieci. Dziś wiemy, co potwierdzają liczne badania naukowe, że za cały ten bunt i humory odpowiada ich mózg. A dzieje się w nim naprawdę wiele. Podlega on nieustannym przebudowom, w tym usuwane są z niego liczne połączenia nerwowe, a te procesy znacząco wpływają na ich zachowanie i samopoczucie. Nastolatek inaczej postrzega, rozumie i interpretuje świat. Jego pamięć, koncentracja i uwaga bywają utrudnione. Również umiejętność refleksji nad własnym zachowaniem dopiero się wykształca, aby osiągnąć swoje maksimum dopiero u progu dorosłości.
Wahania nastrojów, wybuchy złości, załamania nerwowe, spadek samooceny, lęki i inne problemy emocjonalne to codzienność, z którą boryka się większość rodziców dojrzewających dzieci. Nie możemy jednak traktować ich jak małych dorosłych, ponieważ nie są do tego gotowi. Ani fizycznie, ani psychicznie. Nawet jeśli ich wygląd zewnętrzny mówi coś całkiem innego. Minie jeszcze wiele lat, zanim wszystko się unormuje. Musimy więc być cierpliwi i dać im czas na to, aby mogli przejść przez tę trudną fazę swojego życia z naszym wsparciem i zrozumieniem.
Jakie problemy nastolatków mogą mieć podłoże neurobiologiczne?
- rozregulowane emocje, agresja, nadpobudliwość, impulsywność
- zaburzenia rytmu dobowego i snu
- problem z interpretacją sytuacji społecznych i emocji innych ludzi
- błędna ocena ryzyka
- zaburzone myślenie abstrakcyjne
- brak umiejętności planowania działań i przewidywania ich skutków
- problemy z pamięcią, uwagą i koncentracją
- niska samoocena
Jak rozmawiać z nastolatkiem? 5 najważniejszych zasad
- Zachowaj spokój i panuj nad swoimi emocjami
Przystępując do rozmowy z nastolatkiem zawsze bądź świadomy swojego nastawienia. Przedstawiaj sobą spokój i opanowanie, aby własnym zachowaniem pokazywać dziecku, że bez względu na targające nim emocje, będziesz w stanie utrzymać swoje na wodzy. To bardzo przydatne zwłaszcza wtedy, gdy mamy do czynienia z trudnymi tematami, pełnymi złości kłótniami czy wzajemnymi oskarżeniami.
- Słuchaj uważnie i aktywnie
Aktywne słuchanie to postawa komunikacyjna nastawiona na rozmówcę. Jej podstawą jest bezwarunkowa akceptacja, brak krytyki i oceniania, a jedynie udzielanie wspierających komunikatów słownych i odpowiedzi, które dają dziecku znać, że słuchamy uważnie i z zainteresowaniem, co do nas mówi. Dajemy mu głos i nie przeszkadzamy w formułowaniu własnych wypowiedzi.
- Buduj zaufanie i poczucie bezpieczeństwa
Aby otwarta i szczera rozmowa była możliwa, to musimy darzyć drugą stronę zaufaniem i czuć się przy niej bezpiecznie. Nie inaczej jest w przypadku nastolatków, dlatego musimy robić wszystko, aby bez względu na inne życiowe sprawy, regularnie pracować nad dobrą i bliską relacją z naszymi dziećmi.
- Działaj bez presji
Nikt z nas nie lubi być stawiany pod murem, czy też znajdować się pod ostrzałem pytań. Nie zapędzajmy naszych dzieci w róg, bez możliwości ucieczki. Dajmy im możliwość przystąpienia do rozmowy wtedy, kiedy również są na to gotowe. Dyskusja w nerwach nie przyniesie bowiem nigdy niczego dobrego.
- Obserwuj mowę ciała
Czasami wysyłane przez nas sygnały niewerbalne przeczą słowom, które wychodzą z naszych ust. Podczas kontaktów z nastolatkami warto zwrócić na to szczególną uwagę, ponieważ wiele trudności, z którymi mogą borykać się w tym wieku, manifestuje się poprzez mowę ciała. Zdarza się również, że przemawia za nich ich upór, wstyd lub złość. Umiejętność dostrzegania tego, czego nie chcą nam powiedzieć wprost, może być więc bardzo przydatna.
Wychowywanie dzieci to trudne zadanie, które wraz z ich dorastaniem staje się coraz bardziej skomplikowane. Z wiekiem zmieniają się bowiem ich problemy i troski, a także
nasza dotychczasowa relacja nie jest już taka sama. Musimy jednak uzbroić się w cierpliwość, ponieważ ten okres buntu potrwa przynajmniej kilka lat. Nasza w tym jednak rola, aby ułatwić im przejście przez ten etap ich życia. Na każdym kroku zapewniajmy je o naszej bezwarunkowej miłości i akceptacji, aby mogły wejść później w dorosłość pewne siebie i swoich możliwości.
