Wielu poważnych chorób można uniknąć lub wykryć je na wczesnym etapie, który pozwala na pełne wyleczenie lub uniknięcie poważnych powikłań. Facet u lekarza – sprawdź, które badania warto robić każdego roku, aby zadbać o swoje zdrowie.
Facet u lekarza może załapać się na program badań profilaktycznych “40 Plus”, którego celem jest wczesne rozpoznawanie chorób układu krążenia, cukrzycy i nowotworów. To duży krok w kierunku łatwo dostępnych, powszechnych i bezpłatnych badań dla coraz większej grupy ludzi.
Młodsze roczniki nie mogą liczyć na takie przywileje, a często na darmowe badania w ramach NFZ trudno dostać skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu, dlatego przygotowaliśmy dla Was listę badań, które warto robić każdego roku. Niektóre z nich zaleca się wykonywać co 3-5 lat, jeśli jednak nie ograniczają Was fundusze, a znajdujecie się w grupie ryzyka dla jakiejś choroby (np. palenie papierosów – nowotwory płuc), to warto wziąć pod uwagę ich regularne powtarzanie.
FACET U LEKARZA – KONTROLA WSPÓŁCZYNNIKA MASY CIAŁA (BMI)
Regularna obserwacja własnej wagi oraz współczynnika masy ciała (BMI) może mieć istotne znaczenie dla wczesnej diagnozy wielu chorób. Zwłaszcza nagła utrata wagi lub nadmierne i niekontrolowane tycie powinno Was zaniepokoić i skłonić do umówienia wizyty u lekarza rodzinnego. Istnieje bowiem wiele schorzeń, które mogą się z tym wiązać, np. cukrzyca, miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, nowotwory, zaburzenia hormonalne.
Jak obliczyć swój BMI?
BMI = masa (kg) : wzrost² (m)
Klasyfikacja masy ciała osób dorosłych na podstawie BMI:
- wygłodzenie – <16,0
- wychudzenie – 16,0–16,99
- niedowaga – 17,0–18,49
- pożądana masa ciała – 18,5–24,99
- nadwaga – 25,0–29,99
- I stopień otyłości – 30,0–34,99
- otyłość II stopnia – 35,0–39,99
- otyłość III stopnia – ≥ 40,0
Pożądany BMI zależy od wieku:
- 19 – 24 lata: 19 – 24
- 25 – 34 lata: 20 – 25
- 35 – 44 lata: 21 – 26
- 45 – 54 lata: 22 – 27
- 55 – 64 lata: 23 – 28
- ponad 64 lata: 24 – 29
POMIAR TĘTNA I CIŚNIENIA TĘTNICZEGO
To nieinwazyjne i łatwe do wykonania w domu badanie dostarcza nam wielu informacji na temat stanu naszego organizmu. Regularne sprawdzanie tętna i ciśnienia tętniczego może uchronić nas przed groźnymi powikłaniami wielu różnych chorób, nie tylko układu krążenia. Zarówno za wysokie, jak i za niskie ciśnienie powinno skłonić nas do zapisywania uzyskanych pomiarów i udania się wraz z nimi na kontrolę lekarską.
Możliwe przyczyny utrzymującego się przez dłuższy okres czasu nieprawidłowego wyniku pomiaru tętna i ciśnienia tętniczego:
- wysoki puls – wada serca, niewydolność serca i układu krwionośnego, zakrzep, zator, niedotlenienie, anemia, hipoglikemia, nadczynność tarczycy, astma, rozedma płuc
- niski puls – wada serca, zapalenie mięśnia sercowego, uszkodzenie tkanki serca, niedoczynność tarczycy, zawał, miażdżyca
- wysokie ciśnienie tętnicze – miażdżyca, zwężenie aorty, anemia, nadczynność tarczycy, choroby zastawek serca, choroby nerek, guzy układu nerwowego, zaburzenia hormonalne
- niskie ciśnienie tętnicze – choroby serca, niedoczynność przysadki, niedoczynnosć nadnerczy, odwodnienie, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, zaburzenia metaboliczne, żylaki, stan pozakrzepowy
BADANIA KRWI
Prawidłowe funkcjonowanie najważniejszych narządów w ciele człowieka można sprawdzić poprzez wykonanie podstawowych lub bardziej specjalistycznych badań krwi. Systematyczne kontrolowanie stanu naszej wątroby czy tarczycy może mieć kluczowe znaczenie dla szybkiej diagnostyki rozwijania się w organizmie wielu różnych chorób.
Podstawowe badania krwi, które warto powtarzać każdego roku:
- morfologia – pozwala na ogólną ocenę funkcjonowania układu białokrwinkowego, czerwonokrwinkowego i płytek krwi
- OB (Odczyn Biernackiego) – umożliwia wykrycie zmian stężenia białek we krwi, czyli istnienie stanów zapalnych w organizmie
- CRP – wzrost ilości białka C-reaktywnego we krwi świadczy o stanie zapalnym lub uszkodzeniu tkanek w wyniku infekcji, chorób reumatycznych, nowotworów, zawału serca lub stanów pourazowych
- poziom glukozy – służy do oceny metabolizmu węglowodanów
- stężenie cholesterolu całkowitego – pozwala na wczesną ocenę ryzyka wystąpienia m.in. chorób układu krążenia i miażdżycy
- hormony tarczycy (TSH, FT3, FT4) – wykrywa zaburzenia pracy tarczycy
- próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP) – pomagają diagnozować choroby wątroby, dróg żółciowych, chorób przewodu pokarmowego oraz zawału serca
BADANIE MOCZU
Badanie moczu jest proste i tanie, a robione każdego roku może pozwolić na szybką diagnozę choroby nerek, układu moczowego, zaburzeń przemian metabolicznych, chorób wątroby, cukrzycy oraz bakteryjnych stanów zapalnych.
EKG SERCA
Elektrokardiografia to podstawowe badanie w profilaktyce chorób układu krążenia, wad i uszkodzeń serca, zaburzeń jego pracy oraz umożliwia ocenę ryzyka wystąpienia zawału. Obecnie wykonasz je nawet w większości przychodni, bez konieczności długiego oczekiwania na wizytę u specjalisty.
USG BRZUCHA
Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej pozwala na przyjrzenie się bliżej narządom wewnętrznym, takim jak: wątroba, woreczek żółciowy, trzustka, śledziona, jelito cienkie, jelito grube, prostata, nerki, czy pęcherz. Znaczenie USG we wczesnej diagnostyce chorób nowotworowych jest więc ogromne, ponieważ podczas tego badania można szybko zauważyć wszelkie nieprawidłowości w wyglądzie lub budowie poszczególnych organów.
SAMOBADANIE JĄDER I USG JĄDER
Każdy mężczyzna raz w miesiącu powinien badać regularnie swoje jądra i weryfikować u lekarza nawet najmniejszą zauważoną zmianę w ich wyglądzie, np. powiększenie jednego z jąder, ból jądra, twarde jądro, wyczuwalny guzek lub inna nieprawidłowość. Nowotwory jądra najczęściej występują wśród młodych dorosłych i stanowią aż 70% wszystkich nowotworów, na które chorują mężczyźni w wieku 20-39 lat, dlatego samobadanie jąder jest ogromnie ważne. Wiele wątpliwości potrafi rozwiać badanie USG jąder, z którym nie warto zwlekać, jeśli coś Was niepokoi.
FACET U LEKARZA – BADANIE NA KREW UTAJONĄ W KALE
Jednym z najpóźniej diagnozowanych nowotworów złośliwych w Polsce jest rak jelita grubego. To trzeci najczęściej występujący na świecie, a w Polsce zachorowalność na niego wynosi aż 12% wszystkich zachorowań na nowotwory u mężczyzn. Z pewnością przyczynia się do tego wstyd poddawania się badaniom profilaktycznym, które pozwalają na szybką diagnozę stanów zapalnych i innych zmian w obrębie jelita grubego (np. polipy). Badanie na krew utajoną w kale jest jednak badaniem mało inwazyjnym, ponieważ wystarczy oddać do laboratorium małą próbkę stolca pobraną wcześniej w domu.
RTG KLATKI PIERSIOWEJ
Jeśli należysz do grupy wysokiego ryzyka chorób płuc i układu oddechowego, a zwłaszcza choroby nowotworowej, to warto wykonywać co jakiś czas prześwietlenie klatki piersiowej. Zwłaszcza palacze powinni mieć na uwadze regularną kontrolę stanu swoich płuc. Guzy i nowotwory tego organu mogą długo nie dawać o sobie znać i przez to są często wykrywane zbyt późno. Jeśli nigdy tego nie robiłeś, to zacznij w tym roku i umów badanie rtg klatki piersiowej już teraz. Zmiany w płucach mogą bowiem być skutkiem przebytej objawowo lub bezobjawowo choroby covid-19.
KONTROLA STOMATOLOGICZNA
Podczas rutynowej kontroli stomatologicznej ocenie podlega nie tylko stan uzębienia, czy dziąseł, ale również całej błony śluzowej jamy ustnej i warg, ślinianek, węzłów chłonnych, migdałków i języka. Lekarz stomatolog może więc przyczynić się do wykrycia pierwszych oznak cukrzycy, grzybicy lub rozwijającego się nowotworu.
KONTROLA WZROKU
Okulista, poza podstawowym badaniem wzroku, może sprawdzić ciśnienie śródgałkowe oraz dokonać oględzin dna oka. Pozwala to szybko wykryć wiele nieprawidłowości, które zbagatelizowane mogą prowadzić do poważnych problemów i chorób, np. jaskra, cukrzyca, nadciśnienie.
FACET U LEKARZA – BADANIE ZNAMION I PIEPRZYKÓW
Czerniak to nowotwór złośliwy skóry. Jeśli posiadasz liczne znamiona lub pieprzyki to staraj się co jakiś czas sprawdzać ich stan. Wszelkie zmiany w ich wyglądzie lub wielkości zgłoś lekarzowi. Zapisz się na bezbolesne badanie – dermatoskopię, gdzie przy użyciu specjalistycznego sprzętu dermatolog przyjrzy się im z bliska.
Lista badań, które warto robić każdego roku, aby zachować zdrowie jest długa. Warto na bieżąco kontrolować swój stan zdrowia zgodnie z myślą, że lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Jeśli cokolwiek budzi Twój niepokój, to nie zwlekaj i skontaktuj się jak najszybciej ze swoim lekarzem rodzinnym. Pamiętaj, że wiele chorób wykrytych na wczesnym etapie można wyleczyć.
